top of page
Cem Batırbaygil

Travma ve İskelet Sistemi


Travma kavramı vücutta değişiklik yapan fiziksel yaralanma olarak tarif edilse de canlı bir organizmada biyokimyasal karmaşık sonuçları (bkz: travmaya karşı endokrin cevap) olduğu bilinmektedir. İskelet sistemi güçlü taşıyıcılığı, kafatası ve göğüs kafesi tarzında kaplayıcı özelliği ile fiziksel etkileşimlerde ilk savunmayı sağlar. Travma; künt, delici ya da patlayıcı sonrası olsun, iskelet sistemi koruyucu görev yapar. Bu şekilde oluşan yaralanmalar çok özel olduğundan ve pek çok sistemi ilgilendirdiğinden; travma merkezi, travma Ekibi, travma cerrahı gibi kavramlar, uzmanlık dalları gelişmiştir.

Ortopedi ve travmatoloji uzmanlığı, iskelet sisteminin travma sonrasında ortaya çıkan kırık, çıkık ve ezilme gibi yaralanmalarını tedavide travma ekibinin parçası olarak çalışır.


Ortopedik cerrahide amaç travma sonucu ortaya çıkan yaralanmalarla yabancı cisimlerin ortadan kaldırılması, kırıkların onarılması ve çıkıkların yerleştirilerek vücut bütünlüğünün sağlanmasıdır.


Öncelikle hastanın hayati fonksiyonlarının travma ekibi tarafından düzeltilmesi gerekir. Bu işlemler sırasında eklemler yerleştirilebilir. Özellikle diz çıkığı gibi uzuv kaybı yapabilecek önemli dizilim bozuklukları, omurga kırığı gibi baskının derhal ortadan kaldırılıp dizilimin düzeltileceği tespit ve traksiyonlar bazen ABC kuralında eş zamanlı yapılmak zorunda kalınır. Söz gelimi, bir boyun kırığı solunum merkezinin çalışmasını durduracağından derhal müdahale gerektirebilir.


Travmaya uğramış hastaya eğitilmiş personel tarafından müdahale edilmelidir, ilk yardım dahi olsa bilinçsiz yapılan müdahalelerin hayatın kaybına sebep olacağı bilinen bir gerçektir.


Travma ekibi bölgeye ulaştığında ilk işlem olan "ayırma=triage" sonrası kritik hastalar derhal hayata döndürme (canlandırma-resüsitasyon) işlemi görürler. İskelet sistemi sorunları dikkatle değerlendirilip uygun geçici tespitler ve kanama durdurulması gibi gerekli müdahaleler derhal yapılır. Kritik çıkıklar oturtulur ya da güvenli pozisyona getirilir ve omurga kırıkları dikkatle tespit edilerek taşımaya hazır hale getirilir. Taşıma işlemi havadan mı ya da karadan mı yapılacağı, yapılacak müdahalenin zamanlamasına göre planlanır ve travma merkezi uyarılır.


Hastanın hayati fonksiyonları korunarak merkeze nakli tamamlandıktan sonra iç organ, göğüs kafesi ve kafatası yaralanmaları derhal tedavi edilirken gerekli iskelet yapıları tespit edilir.


İskelet travmalarının tedavi edilme zamanlamasının modern ortopedik cerrahide "derhal" olması gerekir. Amaç hastanın harekete hazır hale gelmesi ve yağ embolisi gibi katastrofik sonuçlara karşı hastanın korunmasıdır. Erken tespit edilen ve tedavi edilen kırıklar daha iyi iyileşir ve diğer organ sistemleri üzerindeki yüklenmeleri de azaltırlar. Aksi durumda travma vücudunda metabolik yüklenme ile vücut dengesi bozulacaktır. En iyi rehabilitasyon derhal tedavidir.


İskelet sistemi cerrahisinin olabildiğince yeni yaralar açmadan yapılması, hastanın yeni travmalardan uzak kalmasını sağlayan perkutan cerrahilerin gelişmesini sağlamıştır. Bugün uzun kemikler, kemik iliği içine yerleşen çivilerle ya da kemikten uzak duran plak destekleri ile tedavi edilebilmektedir. Yakın zamanda metal yerine vücutta eriyen tespit materyalleri, hatta kemik yapıştırıcıları yaygın kullanıma açılacaktır.

0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör
bottom of page